Ekonomist Gözüyle Bir Açılış
Düşünün ki bir ekonomist olarak, elimde çok sınırlı — hatta tartışmalı — veri var: birkaç rivayet, yazılı metinler ve aralarındaki çelişkiler… Bu bağlamda Hz. İsa’nın ölüleri diriltmesi mucizesini analiz etmek, doğal olarak “veri eksikliği”, “seçimlerin belirsizliği” ve “beklenen sonuçların öngörülemezliği” gibi ekonomik terimlerle yaklaşmayı gerektiriyor. Bu yazıda, bu mucizeyi metaforik bir “sosyo‑ekonomik şok” olarak görmek; piyasa dinamikleri, bireysel kararlar ve toplumsal refah çerçevesinde değerlendirmek istiyorum.
Hz. İsa’nın Ölüleri Diriltmesi — Hangisi Mucize?
Öncelikle, Hz. İsa’nın ölüleri diriltme mucizesiyle ilgili kaynaklar hem Hristiyan İncil metinlerinde hem de İslami yorumlarda yer alır. ([zehirli.firaz.net][1])
İncil’de kayıtlı üç ana diriltme örneği öne çıkar:
– Jairus’un kızı — üç Sinoptik İncil’de anlatılır. ([Vikipedi][2])
– Nainli dul kadının oğlu — yalnızca Luka İncili’nde geçer. ([Vikipedi][3])
– Lazarus — dört gün ölü kaldıktan sonra mezardan çıkarılmasıyla en bilinen diriltme mucizesidir. ([Vikipedi][4])
Dolayısıyla bu mucize, İncil literatüründe “Ölüleri Diriltme” kategorisinde yer alır. ([biblehub.com][5])
İslamî yorumlarda da bu mucize, Allah’ın izniyle gerçekleşmiş olağanüstü bir olaydır. ([Sorularla İslamiyet][6])
Piyasa Dinamiği ve Şok Teorisi — Mucize Nasıl “Ekonomik Etki” Yaratır?
Bir ekonomist perspektifiyle “ölülerin diriltilmesi” metaforunu, önceki dengelerin alt üst edildiği radikal bir sürpriz — yani “sosyo-ekonomik şok” — şeklinde düşünebiliriz. Neden?
– Beklenmedik arz artışı: Ölüm, toplumun doğal “arz-azalış” mekanizmasında bir denge unsurudur. Ölümün geri alınması, o dengeyi kökünden sarsar. Bu “artık arz” toplumsal kaynak tahsisini, bakım, miras, vasiyet gibi ekonomik kararları yeniden dizayn eder.
– Beklenti değişimi: İnsanlar ölümsüzlük beklentisine — ya da en azından “ölüm riski azaltımı”na — sahip olurlarsa, risk algısı ve tüketim / yatırım kararları dramatik biçimde değişebilir.
– Toplumsal refah ve adalet sorunları: Mucize, birey özelinde büyük sevinç getirse de, toplum geneli açısından kaynak dağılımı, eşitsizlik ve adalet gibi karmaşık soruları gündeme getirir.
Dolayısıyla, “diriltme mucizesi” toplumsal yapıda — gelir, servet, aile hukuku, toplumsal güven gibi — uzun vadeli şoklar doğurabilir.
Bireysel Kararlar ve Moral Hükümler – “İnanç Ekonomisi”nden Dersler
İnanç, ekonomik davranışları şekillendirir. Bu mucize, bireysel karar verme süreçlerinde şu şekilde etkili olabilir:
– Risk algısında değişim: Ölüm riski ortadan kalkmış gibi algılanırsa, insanlar daha yüksek riskli — fakat belki uzun vadede getirisi büyük — yatırımlara yönelebilir.
– Tüketim vs. birikim dengesi: Ölüm korkusu azalınca, birikim eğilimi zayıflayabilir; insanlar “bugünü yaşamak” yönünde daha cesur olabilir.
– Değer ve öncelik değişimi: Maddi olmayan değerler (aile, iman, toplum vs. kazanç, servet) yeniden ön plana çıkabilir. Bu da ekonomik sistemde talep kalıplarını değiştirir.
Ancak bu kararlar, uzun vadede toplumsal refah ve sürdürülebilirlik açısından belirsizlik doğurur. Çünkü biyolojik (ve toplumsal) sınırlamalar — kaynak, alan, üretim kapasitesi — mucizeyle birlikte ortadan kalkmaz.
Toplumsal Refah, Eşitsizlik ve Moral Risk
Bir toplumda sadece seçilmiş bireylerin “diriltilme” gibi bir ayrıcalığı yaşıyor olması, önemli dışsallıklar üretir:
– Eşitsizlik derinleşir: Kim “diriltilecek” ? Bu mucize herkese değil, bazı bireylere ayrıcalık tanırsa toplumsal adalet kırılabilir.
– Moral risk: Ölümün kesin olmadığı bir dünyada, sorumluluk, emeklilik, sağlık, sigorta gibi sistemler anlamsızlaşabilir. Bu da kolektif yapıların çökmesine yol açar.
– Refah yanılsaması: İlk anda bireyler ve yakın çevre için büyük refah gibi görünse de, kaynakların tükenmesi, nüfus baskısı, ekonomik sürdürülebilirlik gibi sorunlar yeni krizler doğurabilir.
Geleceğe Yönelik Senaryolar — “İnanç Ekonomisi” Olursa Ne Olur?
Bu tür mucizelerin yaygınlaşması hâlinde, ekonomik düzen ve toplumsal yapı nasıl değişir?
– Senaryo 1 — Aşırı Büyüme ve Kaynak Krizi: Ölüm azaldığı için nüfus artışı, hayatta kalma ve tüketim artar. Konut, gıda, su gibi temel kaynaklarda kıtlık, fiyatların şişmesi ve büyük eşitsizlik doğar.
– Senaryo 2 — Tüketim Odaklı Toplum: Ölüm algısı zayıfladığı için insanlar birikim yerine tüketimi tercih eder. Kısa vadeli mutluluk artabilir; ancak uzun vadede hem bireysel hem toplu refah düşer.
– Senaryo 3 — Manevi-Toplumsal Durgunluk / Resesyon: Ölüm riski kaybolduğunda, üretim, planlama, gelecek yatırımı gibi ekonomik motivasyonlar azalabilir. Ekonomik büyüme durgunlaşır, iş gücü planlaması ve toplumun uzun vadeli perspektifi zarar görür.
Bu senaryolar, özellikle kaynakların sınırlı olduğu toplumlarda — ki bu şu gün dünyamız için geçerli — sürdürülemez baskılar yaratır.
Sonuç: Mucize — İlahi Güç, Ama Ekonomi Perspektifiyle Bir Sınav
Hz. İsa’nın ölüleri diriltmesi mucizesi, inananlar için umut, iman ve kurtuluşun simgesi. Ancak bir ekonomist bakış açısıyla bu mucize, doğal dengeyi bozan, kaynak tahsisini karmaşıklaştıran, eşitsizlik ve moral risk yaratan radikal bir “ekonomik şok” olarak görülebilir. İnanmak ya da inanmamak bir tercih; fakat böyle bir olayın toplumsal ve ekonomik sonuçları — sınırlı kaynaklar, nüfus baskısı, adalet, sürdürülebilirlik — göz önünde bulundurulduğunda, mucize bir refah kapısı değil; daha ziyade büyük bir sınav olabilir.
Gelecekte — teknolojik ya da toplumsal — benzer “mucizevi” şoklarla karşılaşacak olursak, bu analiz, bireysel tercihler kadar toplumsal yapı ve paylaşıma odaklanmamız gerektiğini gösteriyor.
[1]: “Hz. İsa’nın Ölüleri Diriltmesi – Dört Incil ve Celiskileri | firaz.net”
[2]: “Raising of Jairus’ daughter – Wikipedia”
[3]: “Raising of the son of the widow of Nain”
[4]: “Lazarus of Bethany”
[5]: “Topical Bible: The Miracles of Christ: The Dead Raised to Life”
[6]: “Hz. İsa’ın ölüleri diriltme mucizesi nasıl gerçekleşti?”